گستره شبکه ها
جهانی را تصور کنید که در آن مردم هیچ دوستی ندارند، جاده‌ها هیچ تقاطعی ندارند، رایانه‌ها به هم متصل نیستند. این جهان بدون شبکه جایی غم انگیز و مکانی خسته کننده است، جایی که هیچ اتفاقی رخ نمی‌‌‌‌دهد و حتی اگر رخ دهد هیچ کس متوجه نخواهد شد. چنین جهانی غیر قابل تصور است زیرا زندگی ما تماما به واسطه شبکه‌ها تعریف می شود، رابطه‌های دوستی، تعاملات، ارتباطات در وب همگی عناصر جدایی ناپذیر جهان ما هستند. شبکه‌های بیولوژیکی ژن ها در سلول‌های ما، رشد ما را تعیین می‌کنند، شبکه‌های عصبی در مغز، ما را به فکر وا می‌دارند، شبکه‌های اطلاعات، دانش و فرهنگ ما را هدایت می‌کنند، شبکه‌های حمل و نقل به ما امکان حرکت می‌دهند و شبکه‌های اجتماعی، زندگی ما را حفظ می‌کنند.
شبکه چیست؟
ساده ترین تعریف از شبکه، توصیف مجموعه ای از موجودیت‌های به هم پیوسته است که آن ها را گره یا نود و اتصلات بین آن ها را پیوند یا یال می نامند. در عین حال برخی از محققان آن را الگویی مشخص و به هم پیوسته از روابط پدیده ها و موجودات در فضای اجتماعی تعریف کرده اند. گره ها می توانند انواع مختلفی از موجودیت ها مانند مردم، شهر ها، کامپیوتر ها، مفاهیم، وب سایت ها، ژانرها و … را نشان دهند. یال ها نیز نمایانگر روابط میان گره ها هستند مانند روابط دوستی میان مردم، پرواز های میان فرودگاه ها، داده های رد و بدل شده میان کامپیوترها، پیوند بین وب سایت ها و …
شبکه‌های اجتماعی
شبکه اجتماعی، گروهی از افراد است که با نوعی رابطه به هم متصل می‌شوند. انواع گوناگونی از شبکه‌های اجتماعی وجود دارد که مطالعه آن‌ها از اهمیت زیادی برخوردار است. به عنوان مثال، متخصصان بهداشتی، شبکه های روابط جنسی را تجزیه و تحلیل می کنند تا راه هایی برای مقابله با شیوع بیماری‌های مقاربتی پیدا کنند؛ اقتصاددانان برای رفع نابرابری و تبعیض در بازارهای کار، شبکه‌های شغلی را مطالعه و دانشمندان برای شناسایی متفکران و اندیشه‌های تأثیرگذار، شبکه های همکاری در تهیه نشریات علمی را بررسی می‌کنند.
شبکه‌های ارتباطی
در بعضی از رسانه‌های اجتماعی مانند فیس بوک، یال‌های میان کاربران متقابل است به این معنی که شما نمی‌توانید کاربری را دنبال کنید تا زمانی که او درخواست شما را تایید کند. اما در برخی دیگر مانند توئیتر، یال ها الزما متقابل نیستند، یعنی این امکان وجود دارد که شخصی را دنبال کنیم بدون آن که نیاز باشد او درخواست ما را قبول کند یا ما را دنبال کند. در نتیجه روابط کاربران در توئیتر روابط دوستی نیست و هدف ما از دنبال کردن، مشاهده محتوای تولیدی کاربری است که آن را دنبال می کنیم. به همین ترتیب وقتی پستی را ریتوئیت می کنیم، دنبال کنندگان ما آن را مشاهده می کنند که نشان دهنده امکان به اشتراک‌گذاری گسترده در این پلتفرم است. بنابراین هدف اصلی در توئیتر، انتشار اطلاعات است که در نهایت به یک شبکه ارتباطی منجر خواهد شد. به عنوان مثال شبکه زیر، انتشار پیام های سیاسی را در انتخابات ۲۰۱۰ آمریکا در توئیتر نشان می دهد که در آن نود های آبی نمایانگر دموکرات ها و نود های قرمز نمایانگر جمهوری خواهان است. 
شبکه‌هایی مانند توئیتر، به ما اجازه می‌دهد تا انتشار اخبار، هشتگ ها و چگونگی شیوع ایده ها، افکار و مفاهیم فرهنگی از یک شخص به شخص دیگر را ردیابی کنیم. اما شبکه های اجتماعی برای اهدافی چون، انتشار اخبار جعلی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند که این کار از طریق سایت های اخبار جعلی و حساب های خودکار یا نیمه خودکار (بات های اجتماعی) انجام می‌پذیرد. منظور از بات اجتماعی، موجودیت مخربی است که می‌تواند به شکل ارزان و موثری با انگیزه‌های سیاسی یا اقتصادی، اطلاعات جعلی یا آسیب‌رسان تولید و منتشر کند.
وب و ویکی پدیا
شبکه جهانی وب، بزرگترین شبکه اطلاعاتی در جهان و متشکل از شبکه وب سایت‌ها است. وب بزرگتر از آن است که بتوان آن را توصیف نمود اما می توان ویکی پدیا را در مقیاس کوچکتری شبیه وب در نظر گرفت که شبکه ای از صفحاتِ (مقالات) به هم مرتبط است. تصویر زیر بخشی از شبکه اطلاعاتی در ویکی پدیا است که در آن گره‌ها، مقالات ریاضی و یال‌ها، پیوند‌های درون متنی میان مقالات است. اندازه گره، نمایانگر موثر بودن آن مقاله و رنگ گره، نمایانگر انجمنی است که در آن قرار دارد. با استفاده از این شبکه می‌توان مقالات مهم و حوزه هایی که کمتر به آن ها پرداخته شده است را شناسایی نمود.
اینترنت
ما اغلب فکر می‌کنیم اینترنت، شبکه ای از کامپیوتر ها و ابزار های متصل به هم است اما در واقع اینترنت شبکه ای از شبکه ها است. در حقیقت، کلمه اینترنت از شبکه سازی داخلی (internetworking) یا اتصال شبکه‌های رایانه ای مختلف از طریق گره های خاصی به نام روتر(router) نشات می گیرد. بررسی و تحلیل این شبکه می تواند در کاهش هزینه اپراتور های اینترنت مفید باشد. در تصویر زیر می‌توان بخشی از شبکه روتر ها در جهان را مشاهده نمود، همانطور که مشخص است روتر های واقع در ایالات متحده (خوشه سبز) تعداد یال بیشتری را به خود اختصاص داده اند.
شبکه‌های حمل و نقل
یکی دیگر از انواع شبکه، شبکه‌های حمل و نقل است که در آن گره‌ها، نمایانگر شهر‌ها، تقاطع‌ها، فرودگاه‌ها و ایستگاه‌های قطار و مترو است. از تحلیل این شبکه‌ها می‌توان در کاهش ترافیک، کاهش مسیر پیمایش، افزایش سرعت جابجایی و کاهش هزینه‌های حمل و نقل استفاده کرد. در شکل زیر، شبکه حمل و نقل هوایی قابل مشاهده است. همانطور که مشخص است، شرکت های هواپیمایی تمایل دارند، به جای اضافه کردن پرواز های مستقیم و پر هزینه بین فرودگاه‌های کم رفت و آمد، پرواز‌های غیر مستقیم به فرودگاه‌های قطب داشته باشد تا هزینه‌ها کاهش یابد. شبکه حمل و نقل هوایی ساختار قطب و اقماری (hub and spoke) دارد به این معنی که تعداد اندکی از گره ها مسئول تعداد زیادی از یال ها هستند در حالی که اکثریت گره ها یال کمی دارند.
شبکه‌های بیولوژیکی
درون سلول‌های بدن ما، مولکول‌های خاصی به نام پروتئین به طرق مختلف با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و تغییر ساختار آن می تواند عملکرد پروتئین دیگر یا فعالیت یک آنزیم را تنظیم کند. مشابه این فعل و انفعالات می‌تواند در قالب شبکه‌های پروتئینی،شبکه‌های متابولیکی، شبکه‌های تنظیم کننده ژن و در سطح بالاتر، شبکه‌های عصبی بررسی شود. شکل سمت چپ نمایانگر شبکه برهم کنش پروتئین، شکل وسط، شبکه عصبی و شکل سمت راست، شبکه غذایی گونه ها است.
مزیت فهم عمیق از شبکه
شبکه‌های توصیف شده در بالا نشان می‌دهد که انسان خواه ناخواه درون شبکه ها زندگی می کند و بسیاری اوقات به واسطه چند ثانیه تفکر، می تواند شبکه پیرامون خود را شناسایی و تحلیل نموده و از نتایج ان برای پیشبرد اهدافش استفاده کند. به صورت خلاصه می‌توان گفت، فهم عمیق تر از ساختار شبکه و روش‌های بررسی آن می‌تواند ما را در بهبود شرایط زندگی کمک کند.
برای درخواست دموی سامانه پارس سوشالبه بخش ارتباط با ما مراجعه کنید.
